Bọ Xít Dài Gây Hại Hạt Lúa: Hiểm Họa Thầm Lặng Sau Trổ Mà Nhiều Người Bỏ Sót

BỌ XÍT DÀI GÂY HẠI HẠT LÚA: HIỂM HỌA THẦM LẶNG SAU TRỔ MÀ NHIỀU NGƯỜI BỎ SÓT

Bọ xít dài là gì?

Bọ xít dài (Leptocorisa acuta) – bà con thường gọi là bọ xít hôi, bọ hút lúa,
là một loại côn trùng nhỏ, thân dài khoảng 1,5–2 cm, có mùi hôi nhẹ khi đụng vào.
Chúng chích hút sữa lúa trong giai đoạn sau trổ – khiến hạt bị lép, vàng, hoặc thối đầu hạt.

Do hoạt động âm thầm và thường xuất hiện ban đêm, nhiều bà con không phát hiện ra kịp
cho đến khi hạt đã lép hàng loạt.

Dấu hiệu nhận biết bọ xít dài gây hại

1. Hạt bị lép từ đầu hoặc hạt có đốm đen
   Dù lúa trổ đều, nhưng đến khi vào sữa lại thấy hạt lép đầu, có vết chấm đen hoặc vàng.
2. Có bọ thân dài, di chuyển nhanh
   Thân mảnh, dài, màu nâu sáng, đầu nhỏ, hoạt động mạnh vào sáng sớm hoặc chiều tối.
3. Mùi hôi nhẹ khi đụng trúng
   Nếu cầm tay bắt bọ sẽ thấy mùi hôi đặc trưng, đây là phản ứng tự vệ của chúng.

Thời điểm bọ xít gây hại mạnh nhất

Giai đoạn sau trổ đến khi vào chắc (tức là lúc hạt lúa đang vào sữa) là lúc bọ xít chích hút nhiều nhất.
Trời nắng xen kẽ mưa, thời tiết mát, ít gió là điều kiện lý tưởng cho bọ phát triển.

Tác hại của bọ xít dài

• Chích hút nhựa ở hạt đang hình thành → làm hạt không chắc, lép, hôi mốc.
• Gây lem lép hạt, giảm năng suất, giảm chất lượng gạo sau xay xát.
• Một số giống dễ nhiễm: IR50404, OM5451, OM18…

Cách phòng và xử lý bọ xít dài hiệu quả

1. Theo dõi ruộng thường xuyên sau trổ
   Thăm ruộng vào sáng sớm hoặc chiều mát. Nếu thấy >1 con/m², cần xử lý ngay.
2. Phun thuốc đúng thời điểm
   Thời điểm tốt nhất: buổi sáng sớm (trước 8h) hoặc chiều mát (sau 17h) – khi bọ ra hoạt động.
   Thuốc nên dùng:
   • Esfenvalerate
   • Lambda-cyhalothrin
   • Alpha-cypermethrin

   Pha theo hướng dẫn, luân phiên để tránh lờn thuốc.

3. Không để ruộng lúa bị quá rậm
   Giữ độ thông thoáng để ánh sáng chiếu vào ruộng – bọ không thích môi trường sáng.
4. Kết hợp bẫy ánh sáng, vợt côn trùng
   Có thể dùng bẫy đèn ban đêm gần ruộng để bắt bọ xít trưởng thành.
   Hoặc dùng vợt quét nhẹ bông vào sáng sớm để xác định mật độ.
5. Luân canh và xử lý sau thu hoạch
   Sau vụ, cày kỹ, phơi ruộng để loại bỏ trứng, ấu trùng còn sót lại.
   Hạn chế trồng liên tục cùng giống lúa dễ nhiễm.

Mẹo nhỏ dân gian hỗ trợ đuổi bọ xít

Pha nước tỏi – ớt – rượu theo tỉ lệ 1:1:1, lọc lấy nước sạch, phun nhẹ vào bông lúa.
Tuy không thay thế thuốc hoàn toàn, nhưng có thể giúp xua đuổi bọ xít nhẹ trong diện tích nhỏ hoặc vườn nhà.

Kết luận

Bọ xít dài không gây hại rầm rộ như rầy nâu, nhưng âm thầm chích hút khiến bà con mất năng suất lúc tưởng đã yên tâm.
Cần kiểm tra ruộng thường xuyên sau trổ, phun đúng lúc và đúng thuốc, kết hợp xử lý đồng ruộng sau vụ để bảo vệ lúa tốt nhất.